BIO พลาสติกคือวัสดุที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมจริงหรือไม่?

BIO พลาสติกคืออะไร?

BIO พลาสติก หรือที่เรียกว่า พลาสติกชีวภาพ (Bioplastic) เป็นพลาสติกที่ผลิตจากแหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่สามารถหมุนเวียนได้ เช่น แป้งข้าวโพด อ้อย มันสำปะหลัง หรือสาหร่าย แทนการใช้ปิโตรเลียมเป็นวัตถุดิบหลัก นอกจากนี้ BIO พลาสติกบางประเภทสามารถย่อยสลายได้ทางชีวภาพ (Biodegradable) ซึ่งแตกต่างจากพลาสติกทั่วไปที่ต้องใช้เวลาหลายร้อยปีในการย่อยสลาย

BIO พลาสติกมีกี่ประเภท?

BIO พลาสติกสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก ได้แก่:

1. พลาสติกชีวภาพที่ย่อยสลายได้ (Biodegradable Bioplastics) – พลาสติกประเภทนี้สามารถถูกย่อยสลายโดยจุลินทรีย์ในธรรมชาติและเปลี่ยนเป็นน้ำ คาร์บอนไดออกไซด์ และสารอินทรีย์อื่น ๆ ตัวอย่างได้แก่ PLA (Polylactic Acid) และ PHA (Polyhydroxyalkanoates)
2. พลาสติกชีวภาพที่ไม่สามารถย่อยสลายได้ (Non-Biodegradable Bioplastics) – เป็นพลาสติกที่ผลิตจากพืชแต่ยังมีคุณสมบัติเหมือนพลาสติกทั่วไป ไม่สามารถย่อยสลายทางชีวภาพได้ เช่น Bio-PE (Bio-based Polyethylene) และ Bio-PET (Bio-based Polyethylene Terephthalate)

BIO พลาสติก รักษ์โลกจริงหรือไม่?

แม้ว่า BIO พลาสติกจะถูกพัฒนาเพื่อลดการพึ่งพาพลาสติกจากปิโตรเลียม แต่ก็ยังมีข้อถกเถียงเกี่ยวกับผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ดังนี้:

• ข้อดี:
  • ลดการใช้ทรัพยากรที่ไม่สามารถหมุนเวียนได้ เช่น น้ำมันดิบ
  • ลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (CO₂) หากกระบวนการผลิตมีประสิทธิภาพ
  • สามารถย่อยสลายได้เร็วขึ้นในบางสภาพแวดล้อม ลดปัญหาขยะพลาสติก
• ข้อเสีย:
  • ไม่ใช่ BIO พลาสติกทุกประเภทที่สามารถย่อยสลายได้ตามธรรมชาติ ต้องมีสภาวะที่เหมาะสม เช่น อุณหภูมิและความชื้นสูง
  • การเพาะปลูกพืชเพื่อผลิต BIO พลาสติกอาจส่งผลกระทบต่อพื้นที่การเกษตรและทรัพยากรน้ำ
  • การรีไซเคิลพลาสติกชีวภาพยังคงเป็นความท้าทาย เนื่องจากต้องใช้กระบวนการเฉพาะ

BIO พลาสติกสามารถย่อยสลายได้จริงหรือไม่?

พลาสติก BIO บางชนิด เช่น PLA จะย่อยสลายได้ก็ต่อเมื่ออยู่ในโรงงานปุ๋ยหมักอุตสาหกรรม (Industrial Composting) ที่มีอุณหภูมิสูง และมีสภาวะที่เอื้อต่อการย่อยสลาย ขณะที่ BIO พลาสติกบางประเภทที่ระบุว่าย่อยสลายได้ทางชีวภาพ อาจใช้เวลานานกว่าที่เราคิดหากอยู่ในสภาพแวดล้อมธรรมดา เช่น ดินหรือทะเล

ปัจจัยที่ส่งผลต่อการย่อยสลายของ BIO พลาสติก

• อุณหภูมิ: พลาสติกที่ย่อยสลายได้จะต้องการอุณหภูมิสูง (50-60 องศาเซลเซียสขึ้นไป) เพื่อกระตุ้นการย่อยสลายโดยจุลินทรีย์
• ความชื้น: สภาพแวดล้อมที่มีความชื้นสูงช่วยเร่งกระบวนการย่อยสลาย
• ชนิดของจุลินทรีย์: การย่อยสลายขึ้นอยู่กับชนิดของแบคทีเรียและจุลินทรีย์ที่มีอยู่ในดินหรือระบบปุ๋ยหมัก
• สภาวะแวดล้อม: ในดินแห้งหรือในมหาสมุทร BIO พลาสติกอาจใช้เวลาย่อยสลายนานกว่าที่คาด

การใช้งาน BIO พลาสติกในประเทศไทย

ประเทศไทยเป็นหนึ่งในประเทศที่มีการส่งเสริมและพัฒนา BIO พลาสติกอย่างต่อเนื่อง โดยมีการนำไปใช้ในอุตสาหกรรมและผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น:

• บรรจุภัณฑ์อาหาร เช่น ถุงพลาสติกที่ย่อยสลายได้ แก้วน้ำ PLA และภาชนะอาหารที่ทำจากมันสำปะหลัง
• การแพทย์ เช่น อุปกรณ์ที่ย่อยสลายได้ทางชีวภาพ เช่น เส้นไหมเย็บแผลที่ทำจาก PLA
• ภาคอุตสาหกรรม เช่น การใช้ BIO พลาสติกในอุตสาหกรรมสิ่งทอและอิเล็กทรอนิกส์
• นโยบายและมาตรการสนับสนุน รัฐบาลไทยได้มีโครงการพัฒนาอุตสาหกรรม BIO พลาสติก เช่น การส่งเสริมการใช้วัสดุทดแทนพลาสติกทั่วไป และการวิจัยเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการย่อยสลาย

ผลิตภัณฑ์ที่ยั่งยืน (Sustainable Products)

Sustainable Products หรือผลิตภัณฑ์ที่ยั่งยืน คือสินค้าที่ถูกออกแบบมาให้มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุดตลอดวัฏจักรชีวิตของผลิตภัณฑ์ ตั้งแต่การผลิต การใช้งาน ไปจนถึงการกำจัดหรือรีไซเคิล ซึ่ง BIO พลาสติกถือเป็นหนึ่งในผลิตภัณฑ์ที่สามารถจัดอยู่ในกลุ่มนี้ได้ หากได้รับการจัดการอย่างเหมาะสม

คุณสมบัติของผลิตภัณฑ์ที่ยั่งยืน

• ใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างมีประสิทธิภาพ เช่น การใช้วัตถุดิบที่สามารถปลูกทดแทนได้
• ลดมลภาวะและของเสีย โดยมีการออกแบบให้สามารถรีไซเคิลหรือย่อยสลายได้
• ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก โดยใช้พลังงานสะอาดหรือเทคโนโลยีที่ลดการปล่อยมลพิษในกระบวนการผลิต
• มีอายุการใช้งานยาวนาน ลดการใช้ทรัพยากรและการสร้างขยะ

ตัวอย่างผลิตภัณฑ์ที่ยั่งยืน

• BIO พลาสติก ที่สามารถย่อยสลายได้หรือนำไปรีไซเคิล
• ผลิตภัณฑ์จากวัสดุรีไซเคิล เช่น เสื้อผ้าจากขวดพลาสติกรีไซเคิล
• บรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เช่น กระดาษเคลือบ PLA หรือบรรจุภัณฑ์ที่สามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้
• พลังงานทางเลือก เช่น แบตเตอรี่ที่ใช้พลังงานจากแสงอาทิตย์

สรุป

BIO พลาสติกเป็นทางเลือกที่ดีในการลดการพึ่งพาพลาสติกจากปิโตรเลียม แต่ยังไม่ใช่ทางออกที่สมบูรณ์ในการแก้ปัญหาขยะพลาสติก จำเป็นต้องมีการจัดการขยะที่เหมาะสม รวมถึงการพัฒนาระบบรีไซเคิลและการกำจัดที่มีประสิทธิภาพ เพื่อให้ BIO พลาสติกสามารถช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมได้อย่างแท้จริง

คุณสามารถช่วยลดปัญหาขยะพลาสติกได้โดยการใช้ซ้ำ (Reuse) รีไซเคิล (Recycle) และเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีการรับรองการย่อยสลายได้อย่างแท้จริง

แหล่งอ้างอิง

เรื่อง : “ไบโอพลาสติกไทย” ขึ้นแท่นการผลิตสูงสุดอันดับ 2 ของโลก
Link : https://www.bcg.in.th/news/thai-bioplastics-the-second-production-in-the-world/